OP ZOEK NAAR WRAKKEN IN DE NOORDZEE: “DE BAD GUYS WILLEN WE IN KAART BRENGEN”
SMART SUSTAINABLE INDUSTRIES

Wie herinnert zich niet de eerste scene uit de film Titanic, waarin een robot afzinkt naar de bodem van de oceaan om het wrak van het met man en muis gezonken passagiersschip te onderzoeken. Ruim twintig jaar na het uitkomen van de film gaat het onderzoek naar wrakken op de zeebodem een stuk geavanceerder. Welmoed van der Velde, lector Maritime Law, brengt samen met studenten van NHL Stenden Hogeschool en het Maritiem Instituut Willem Barentsz wrakken in kaart. "Ook op de Nederlandse zeebodem valt genoeg te ontdekken."

Je zou het niet zeggen wanneer je langs de kust wandelt, maar voor de Nederlandse kust liggen maar liefst drieduizend wrakken. Naast schepen gaat het ook om vliegtuigen die op de zeebodem liggen. “Van slechts achthonderd weten we de herkomst”, vertelt lector Welmoed van der Velde. “Van het overgrote deel hebben we dus onvoldoende informatie waar het wrak vandaan komt, wat er destijds aan boord was en of er explosiegevaar is of mogelijk giftige stoffen kunnen vrijkomen. Reden om te starten met het onderzoek North Sea Wrecks om meer te weten te komen over deze wrakken.”

Onder het water

Vissers, vrachtvervoer, maar ook toerisme en windmolenparken; de Noordzee wordt steeds intensiever gebruikt voor diverse doeleinden. Dat maakt het des te belangrijker dat er een goede database is, waarop de wrakken niet alleen zijn ingetekend, maar waarop ook benoemd wordt om wat voor wrak het gaat. “Je moet er toch niet aan denken dat je tijdens het plaatsen van een windmolen op een vliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog stuit, met aan boord nog bommen”, schetst Van der Velde. “Vandaar dat we met behulp van hydrografie precies in beeld brengen wat zich onder het wateroppervlak bevindt."

Gedetailleerd in beeld

Hydrografie wordt al jarenlang gebruikt om de zeebodem in kaart te brengen. "Met behulp van sonar kunnen we heel goed diepteverschillen meten", legt de lector uit. "Bij een wrak werkt dat precies hetzelfde. We varen met onze studenten Ocean Technology boven de plek waar het wrak ligt en kunnen met de behulp van sonarapparatuur op ons opleidingsschip Octans de weerkaatsing omzetten in een gedetailleerd beeld van het wrak.” Ter illustratie laat Van der Velde een voorbeeld zien van een onderzeeër, die in de buurt van Terschelling ligt. “Je kunt de commandotoren nog zien zitten”, wijst ze.

Het stempel ‘risico’

Doel van het onderzoeksproject is om niet alleen een beeld te krijgen van het wrak, maar bovenal om de risico’s van wrakken beter te kunnen beoordelen. Daarvoor is van belang te weten wat zich nog aan boord bevindt. “Denk aan volle brandstoftanks, munitie of chemicaliën”, geeft de lector als voorbeeld. “In dat geval krijgt het wrak het stempel ‘risico’. Dat betekent dat de overheid het wrak extra in de gaten kan houden, of wellicht overgaat tot opruimen.”

‘Bad guys’

Lang niet alle drieduizend wrakken hoeven opgeruimd te worden, benadrukt Van der Velde. “Wrakken hebben ook positieve effecten. Het worden een soort van kraamkamers voor vissen, mosselen kunnen zich er aan hechten en ze doen dienst als schuilplaats voor vissen. Kortom: alles opruimen zou zonde zijn. Maar de ‘bad guys’ willen we in kaart brengen.”

Welmoed van der Velde is lector Maritime Law aan NHL Stenden Hogeschool. Daarnaast is ze raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof Den Haag, waar ze zich bezighoudt met maritieme zaken.